Het Milgram experiment

Deze keer trakteer ik u op één van de meeste beroemde experimenten in de psychologie: het Milgram experiment. Het gaat erover hoe mensen onder druk dingen kunnen doen waar ze normaal niet aan zouden denken. Het experiment werd als volgt uitgevoerd. In een ruimte zit een onderzoeker en iemand die gevraagd is te assisteren bij het experiment. In een kamer ernaast zit een proefpersoon. Alleen is de zogenaamde proefpersoon een acteur en de zogenaamde assistent de werkelijk proefpersoon . De echte proefpersoon krijgt te horen dat het onderzoek dient om uit te zoeken of het toedienen van pijnprikkels van invloed is op het leervermogen en dat zijn bijdrage erg belangrijk is. De acteur in de andere kamer krijgt zogenaamd geheugenoefeningen. Iedere keer als hij het fout doet, moet de echte proefpersoon op een knop drukken waardoor de acteur zogenaamd een steeds sterkere elektrische schok krijgt. De knoppen lopen op van een heel klein schokje tot een pijnlijke schok tot een dodelijke schok, hetgeen aan het voltage bij de knoppen te zien is. In werkelijkheid gaat het onderzoek erom hoever de proefpersoon gaat met het toedienen van een schok. Aanvankelijk werkt vrijwel iedere proefpersoon mee met het geven van een milde schok als het antwoord van de acteur zogenaamd fout is. Naarmate de schokken pijnlijker worden, gaat de acteur ‘au’ roepen, luid ‘hou op, hou op’ kreunen of zelfs gillen van de (zogenaamde) pijn. Natuurlijk zijn er proefpersonen die op een bepaald punt gaan aarzelen. Sommigen weigeren door te gaan. Als de onderzoeker aandringt dat het echt heel belangrijk is voor het experiment, laat een groot deel zich overhalen toch door te gaan. De onderzoeker voert de druk nog op door te zeggen dat als de proefpersoon afhaakt het hele experiment mislukt zal zijn. Ondanks de kreten uit de andere kamer gaat een deel van de proefpersonen dan toch weer door. Uit het experiment bleek dat maar weinig mensen de druk en de autoriteit van de onderzoeker konden weerstaan, en dat sommigen zelfs doorgingen tot de zogenaamde dodelijke schok. Toen de proefpersonen achteraf hoorden hoe het werkelijk zat met dit experiment, konden ze natuurlijk niet de oorzaak bij zichzelf leggen. Dan zouden ze toegeven dat ze ‘zwak’ waren geweest. Ze werden boos op de onderzoekers en gaven hen de schuld van hun gedrag. Velen in de wereld waren verbijsterd door de resultaten. Het experiment werd niet lang na de tweede wereldoorlog uitgevoerd en men veronderstelde dat de noodzaak om gehoorzaam te zijn aan het gezag in die tijd mede een rol speelde. Er zijn echter in de loop der jaren veel meer van dit soort experimenten gedaan en de resultaten weken niet veel af van het Milgram Experiment. Nog niet zo lang geleden werd het volgende experiment gedaan. Een proefpersoon zit achter een computer en moet daar enige opdrachten op uitvoeren. De proefpersoon krijgt de uitdrukkelijke opdracht nooit aan de Entertoets te zitten, omdat dan het programma crasht en de resultaten verloren gaan. Ergens tijdens de uitvoering van de zogenaamde opdrachten crasht het programma. Dit is natuurlijk vooropgezet en heeft niets met de proefpersoon te maken. De onderzoeker rent de ruimte in en spreekt de proefpersoon aan dat hij ondanks het verbod toch aan de Entertoets heeft gezeten. De proefpersoon ontkent. Dan voert de onderzoeker de druk op door te blijven herhalen dat dit wel degelijk zo is, anders was er niets gebeurd. Als de proefpersoon blijft ontkennen wordt de druk verder opgevoerd. Velen gaan aarzelen of ze, zonder dat ze het merkten, misschien toch aan de toets hebben gezeten. Uiteindelijk blijkt een goed deel van de proefpersonen toe te geven dat ze inderdaad aan de toets hebben gezeten, terwijl dat niet het geval was. Het is werkelijk beangstigend te merken hoe mensen te beïnvloeden zijn door een persoon, die zij als machtiger of kundiger ervaren dan zichzelf. Ook al denk je van jezelf dat je daar heus niet zal intrappen, het overkomt ons allemaal wel eens. In allerlei omstandigheden wordt gebruikt gemaakt van deze autoriteitsgevoeligheid, denk maar eens aan een politieverhoor. Nog niet zolang geleden stonden de media er vol van dat mensen iets hadden bekend wat ze helemaal niet hadden gedaan. Of deze: ‘de dokter zal het wel het beste weten, die heeft er voor gestudeerd’. En deze: ‘bij de regering/het college zullen ze toch wel weten wat ze doen, ze hebben het vast eerst onderzocht’. Dus, beste lezer, neem nooit klakkeloos aan dat een ander het wel zal weten, omdat die kundiger, beter geïnformeerd of machtiger lijkt te zijn dan uzelf. En ook niet als vier mensen zeggen dat iets zwart is terwijl u zeker weet dat het wit is. Ze willen iets van u dat u niet wilt of ze nemen u misschien wel in de maling! Ken uw kwaliteiten en houdt vast aan uw overtuigingen totdat u echte bewijzen van het tegendeel krijgt.