Grootsprekers weten het niet altijd

In de vorige column stond een verhaal over zogenaamde deskundigen en ik eindigde met: “wordt vervolgd.” Hier dan dat vervolg. Recentelijk bleek een hoogleraar in Tilburg allerlei onderzoeken vervalst te hebben. Ook in de Verenigde Staten werd een wetenschapper aan de schandpaal genageld. Hij had jaren lang “wetenschappelijke” verhalen over de goede invloed van rode wijn uit zijn duim gezogen.

Het opvallende is dat men op de betreffende universiteiten gedurende lange tijd en ondanks sterke twijfels de wetenschappers in kwestie niet aan durfde te vallen. Hun reputatie en invloed was te groot. Daarbij komt dat klokkenluiders het vaak moeilijk krijgen. De hooggeleerde dames en heren bleken dus gewone mensen te zijn met alle hebbelijkheden van dien. Niets mis mee, ware het niet dat ze zo graag belangrijk willen zijn en vooral geëerd willen worden vanwege hun deskundigheid en aanzien. Het percentage wetenschappers dat na hun laatste ontdekkingen inderdaad durven toe te geven dat ze vooral ook ontdekt hebben dat ze nog maar heel weinig weten, schijnt niet zo groot te zijn.
Nog erger wordt het wanneer wetenschappers voor een deel of helemaal buiten hun vakgebied ook over van alles mee gaan praten. Hoogleraren zijn waarschijnlijk het meest geneigd zich te overschatten. Beïnvloedt door de hen omringende jonge studenten, voelen zij zich allengs onfeilbaar. Binnen de college zalen is dat geen ramp, maar daarbuiten……

Jaap Koelewijn is hoogleraar corporate finance aan Nijenrode Business Universiteit. Hij moet dus weten dat overheid, werkgevers en vakbonden in de jaren 90 het rendement van pensioenfondsen omlaag gedrukt hebben door stomweg te graaien en of door iedereen minder te laten betalen. Daar zijn aardige gegevens over, door Zembla in 2010 eens netjes bekend gemaakt. De fout van de betrokken coryfeeën bestond simpelweg uit het vergeten dat resultaten uit het verleden geen garantie zijn voor de toekomst en dat graaien niet de beste oplossing is voor gezonde corporate finance.

Jaap Koelewijn vergeet dat en adviseert senioren dat ze moeten stoppen met graaien. Volgens Jaap hebben zijn vader en vele anderen een droompensioen. Ook mocht hij op zijn 59e met een goudgerande regeling vertrekken. (Nooit gehoord dat die regeling bedacht was om werkgelegenheid voor jongeren te scheppen?)

“Was dit diefstal? Voor een deel, want al tijdens zijn actieve leven besloot hij- en met hem vele anderen- dat hij geen 72 zou worden maar naar verwachting 84. Zijn pensioenafspraken werden niet gecorrigeerd. De rekening ging naar de jongeren.”

Zo gaat onze hoogleraar nog even door en verwijt senioren, hij noemt ze de oudere generatie, alsof het een homogeen clubje is, dat ze de pensioenfondsen creatief boekhouden willen afdwingen. Die senioren vinden de actuele rekenrente te laag maar hebben vroeger wel lekker geprofiteerd van die hoge rekenrente aldus professor Koelewijn.

Nu dat zou nog steeds kunnen wanneer die rekenrente niet vastgelegd wordt op basis van de rente van een dag maar bijvoorbeeld op basis van een gemiddelde van een langere periode, en waarom niet een periode van 12 maanden. Nu zijn de rendementen van pensioenfondsen dwars door crisis en ongein heen vaak twee keer zo hoog als de rekenrente. En dankzij die laatste rente wordt er nu geconcludeerd dat de pensioenen maar omlaag moeten. Lang leve de deskundigen.

Ondertussen doen hoogleraren verbetervoorstellen over het opbouwen van meer buffers. Prima plan maar dan wel de zekerheid inbouwen dat er later niet gegraaid gaat worden zoals in de jaren negentig toen, meer geluk dan wijsheid, er bufferruimte genoeg was ontstaan. Wetende dat ruime buffers geen wet van Meden en Perzen zijn, zou er toen hooggeleerde protest moeten plaatsvinden om dat graaien te laten stoppen. Maar nee onze deskundigen hebben geslapen. Dat mag, maar geeft ze nu niet het recht om senioren van graaien te beschuldigen.

Daarentegen mogen wij senioren achteraf, ja ja dat is altijd makkelijk, hen wel degelijk beschuldigen van opportunistisch onbenul. En weet u, dat doen we niet eens, want vaak is het allemaal zo “deskundig”dat we het al lang niet meer begrijpen. Maar daarom vertrouwden we ook op die deskundigen. Jammerlijke vergissing. Vooral ook wanneer uit een artikel in het Financieel dagblad onder de titel “De wijze belegger” een hoogleraar mag oreren over “Stop het graaien” en daarmee bewijst dat sinds de jaren 90 althans sommige hoogleraren weinig vooruitgang geboekt hebben. Wat zonde toch. Wordt vervolgd.