Met een brandbrief aan de gemeenteraad vraagt Wijkplatform Vreeswijk om ingrijpen in het historische dorpshart. Volgens het Wijkplatform is deze maand opnieuw een winkel vertrokken uit de Dorpsstraat, daarmee zou het om de zoveelste zaak gaan die in een paar jaar tijd verdwijnt. De angst, dat Vreeswijk zijn kern van winkels en horeca kwijtraakt, groeit.

“Zonder middenstand geen dorp”
Voorzitter René Kwant van het Wijkplatform zegt dat de Dorpsstraat en directe omgeving cruciaal zijn voor het leven in het voormalige schippersdorp. De winkels en horeca zijn volgens hem niet alleen belangrijk als voorziening, maar ook als ontmoetingsplek en als motor achter activiteiten in de wijk.

In de brief waarschuwt het Wijkplatform dat veel evenementen voor heel Nieuwegein leunen op lokale sponsoren. Een van die activiteiten is Vreeswijk bij Kaarslicht, het bekende decemberfeest waarbij het oude dorp in kaarslicht en fakkels wordt gezet en duizenden bezoekers naar Vreeswijk komen.

De traditionele middenstand in Vreeswijk heeft historisch een sterke positie gehad. Al in oudere beschrijvingen van het dorp wordt genoemd dat er relatief veel winkels waren, mede dankzij de scheepvaart en de ligging aan de sluizen. Die voorsprong is de afgelopen decennia stap voor stap verdampt.

Winkels worden woningen
Een belangrijke zorg van het Wijkplatform is de gemengde woon en winkelfunctie van de panden in de Dorpsstraat en directe omgeving. In een groot deel van het gebied is in het bestemmingsplan vastgelegd dat zowel detailhandel, horeca en dienstverlening als wonen mogelijk zijn in dezelfde gebouwen.

In de praktijk betekent dit dat eigenaren bij een vertrekkende ondernemer steeds vaker kiezen voor verhuur als woning. Dat levert in de huidige woningmarkt meestal meer op dan een nieuwe winkelhuurder. De panden die de afgelopen jaren hun winkel verloren, zijn volgens het Wijkplatform stuk voor stuk omgezet naar wonen.

De vrees in de wijk is dat er zo een glijdende schaal ontstaat, waarbij Vreeswijk op korte termijn nog “gezellig en charmant” oogt, maar op de langere termijn simpelweg te weinig winkels overhoudt om nog echt als wijkcentrum te functioneren.

Overgebleven ondernemers voelen de klap
De ondernemers die wél zijn gebleven, merken dat de leegloop direct effect heeft op hun klandizie. Een opticien in de Dorpsstraat zegt dat de loop er langzaam uit raakt, nu steeds minder panden een publieke functie hebben. Nieuwe speciaalzaken of kleinschalige horeca zouden volgens hem hard nodig zijn om het winkelrondje weer aantrekkelijk te maken.

Tegelijkertijd is het voor startende ondernemers een risico om in een klein, historisch winkelgebied te stappen waar de vaste lasten hoog zijn en de consumentenstroom niet vanzelfsprekend is.

Wat kan de gemeente doen?
In de brandbrief vraagt het Wijkplatform de gemeente om mee te denken over concrete maatregelen. Mogelijke richtingen die in het gesprek met bewoners en ondernemers worden genoemd, zijn onder andere:

Strenger beleid op het omzetten van winkels naar woningen in de Dorpsstraat en directe omgeving, zodat het aantal commerciële functies niet verder wegzakt.
Een actieve rol van de gemeente bij het zoeken en benaderen van nieuwe ondernemers, bijvoorbeeld via een centrummanager of intermediair.
Ondersteuning bij tijdelijke invulling van leegstaande panden, zoals pop up winkels, ateliers of maatschappelijke functies, om gaten in het straatbeeld te voorkomen.

Ook in andere wijken van Nieuwegein spelen vergelijkbare vragen. Door vergrijzing en veranderend winkelgedrag komen kleinere wijkcentra onder druk te staan. De situatie in Vreeswijk, met zijn historisch gegroeide winkelstructuur en evenementen als Kaarslicht in Vreeswijk, is daarbij een zichtbaar voorbeeld.

Signaal aan raad en college
Met de brandbrief hoopt Wijkplatform Vreeswijk dat raad en college niet alleen naar losse vergunningen kijken, maar naar het functioneren van het hele wijkcentrum. De kern van de boodschap: als nu niet wordt ingegrepen, ontstaat het risico dat Vreeswijk zijn rol als levendig dorpshart voor bewoners, verenigingen en evenementen verliest.

De komende weken zal moeten blijken of de politiek, ambtelijke organisatie en vastgoedeigenaren bereid zijn hierover samen met wijkbewoners en ondernemers aan tafel te gaan. In Vreeswijk klinkt in elk geval duidelijk één boodschap, de nood is hoog.