In de jaren tussen beide wereldoorlogen bestaat in beide dorpskernen een vrijwillige brandweer. Mannen – veelal uit de middenstand en de agrarische sector – die na het afgaan van het luid alarm (de sirenes) en vanaf 1974 het stil alarm (de pieper) alles uit hun handen laten vallen, zich naar de kazerne reppen en met de autospuit zo snel mogelijk naar de plek des onheils rijden.
De vrijwilligers vormen een hechte groep. Op de meest onmogelijke tijdstippen staan zij klaar. Zij zijn trouw aan het korps en werken vaak al heel lang bij de brandweer. Oefenen en scholen doen ze samen; vele uren worden besteed aan studie en specialisatie. Zij hebben zich verenigd in de Vereeniging Vrijwillige Brandweer Jutphaas (opgericht in februari 1924) en de Vereniging Vrijwillige Brandweer Vreeswijk (opgericht op 25 juni 1930). Partners worden nadrukkelijk bij de activiteiten betrokken. Ter versteviging van de band en ter ontspanning worden uitjes, speur- en puzzeltochten georganiseerd, BBQ’s gehouden, feesten en jubilea gevierd. De leden beschouwen de vereniging als (een deel van de) familie. Het is niet verwonderlijk dat beide verenigingen nog steeds bestaan.
Burenhulp
In principe bestrijdt het korps de branden binnen de eigen gemeentegrenzen. Maar soms is dringend meer slagkracht nodig. In 1931 neemt het gemeentebestuur van Vreeswijk het initiatief tot een onderlinge hulpverleningsovereenkomst tussen de gemeenten Vreeswijk, Jutphaas, Houten, Schalkwijk, IJsselstein en Utrecht. Indien nodig zouden de korpsen elkaar helpen bij de bestrijding van brand. Het is een eerste voorloper van regionale samenwerking.
Naast beide gemeentelijke korpsen is er ook een bedrijfsbrandweer van de Persil, later Henkel. Dit korps is opgericht in 1935-1936 en oefent regelmatig met het gemeentelijke korps.
Materieel
Op 30 juni 1971 beschikt het korps Jutphaas over een Ford Thames Trader autospuit en een Mercedes tankautospuit, die zijn gestald in de garage aan de Schoolstraat in het oude schoolgebouw dat vanaf circa 1927 door de brandweer wordt gebruikt. Het korps Vreeswijk heeft sinds 1970 een garage aan de Henri Dunantlaan en beschikt over een oude Dodge autospuit, een nieuwe DAF tankautospuit een rubberboot op trailer en een schuimblusaanhanger.
De brandweer van de Henkel beschikt over een tweewielige motorspuit en van 1981-2009 over een Volkswagen Transporter met Supermatic motorspuit. Vanaf 2009 is het korps een BHV-plus organisatie.
Brandweer Nieuwegein
Op 1 juli 1971 wordt de gemeentelijke brandweer Nieuwegein opgericht, bestaande uit een post Nieuwegein-Noord en Nieuwegein-Zuid. De beide posten behouden hun eigen verzorgingsgebied.
Op papier mag er dan sprake zijn van één korps en wordt bij een actieve inzet professioneel samengewerkt, om twee aparte groepen met ieder hun eigen dynamiek, gewoontes en onderlinge afspraken samen te voegen tot één korps … dat is een andere zaak. Er wordt heel veel overleg gevoerd, gevoeligheden worden besproken (of niet) en beide groepen moeten ‘geven en nemen’ om naar elkaar toe te groeien. Een voorzichtig begin is het afspreken van een gemeenschappelijke oefenavond. Een beroeps-brandmeester (circa 1970) en vanaf 1977 een beroeps brandweercommandant besteden veel tijd aan de vorming van het Nieuwegeinse korps.
De hoeveelheid uitrukken overdag stijgt enorm; voor de vrijwilligers wordt het steeds moeilijker om te kunnen uitrukken. Op 1 oktober 2004 treedt de dagploeg in dienst.
Nieuwe brandweerkazernes
De kazernering van post noord verandert met de komst van een garage aan de Nevelgaarde in 1983.
De oude post aan de Nevelgaarde wordt al snel te klein. In 1988 is er flink wat opschudding bij bewoners rond de Richterslaan als er plannen naar buiten komen om daar een nieuwe kazerne te bouwen. Zo ver komt het niet: de nieuwbouw wordt wel gerealiseerd, maar aan de Nevelgaarde. Gedurende 15 maanden wordt het korps ondergebracht in een tijdelijke voorziening. De nieuwe kazerne wordt geopend op 13 augustus 1991. In 2018 start de nieuwbouw aan de Henri Dunantlaan en in 2020 wordt een modern en duurzaam gebouw opgeleverd.
Regionalisering
Met de groei van Nieuwegein stijgt ook het aantal inzetten, die overigens niet alleen beperkt blijven tot het blussen van branden. Door de ligging langs de snelwegen wordt hulpverlening een belangrijke taak.
In samenwerking met het korps IJsselstein wordt een autoladder gebruikt. De samenwerking tussen korpsen in de regio krijgt vorm in de Regionale Brandweer Utrecht, de voorloper van de huidige veiligheidsregio.
Op 1 november 2010 wordt de Veiligheidsregio Utrecht (VRU, regio 09) gevormd waarvan de brandweer een onderdeel is. Het korps Nieuwegein maakt deel uit van het werkgebied Lekstroom.
Spraakmakend is de megaorder van de VRU in 2016 voor de levering van nieuwe brandweerauto’s. Hierdoor is een verregaande standaardisatie van materieel en blustechniek in de regio ingevoerd.
Bijzondere incidenten
De posten noord en zuid zijn uitgerukt op:
Circa 1972: Rook van de put van Weber vermengt zich met mist. Dat leidt ’s morgens tot een fikse kettingbotsing op de A2. De wrakken met dodelijke slachtoffers worden weggehaald om elders te worden onderzocht.
17-07-1978: Firma Beltraco in brand. Omstreeks 6.00 uur rukt brandweer uit. De schade bedraagt tussen 2 en 3 miljoen gulden.
Circa 1981: Blauwe bouwketen in het stadscentrum in aanbouw (huidige Weverstede) branden uit.
17-01-1982: Een schoenenwinkel in het Makadocenter is in brand gestoken. Nabijgelegen winkels hebben rook- en waterschade. Schadebedrag circa 600.000 gulden.
10-10-1987: Het leegstaande Restaurant Rick aan de Nedereindseweg bij de A2 brandt helemaal af. De grote schoorsteen met letter R stort in. Op deze plek staan nu woningen.
30-08-1990: Emmauskerk: inbrekers stichten brand. De schade bedraagt 500.000 gulden.
27-09-1990: Openbare basisschool De Schakel brandt volledig uit. De brand is aangestoken. Schade 1,5 miljoen gulden. De school wordt herbouwd.
29-10-1993: Een felle uitslaande brand, veroorzaakt door spelen met vuur, legt een deel van de lokalen van het Oosterlicht College aan de Kamperveste in de as. Om 14.10 uur wordt alarm geslagen en het gebouw ontruimd. Een leerling wordt voor onderzoek naar het ziekenhuis vervoerd. Er zijn 40 brandweerlieden ingezet. De schade bedraagt 3 miljoen gulden.
03-04-1995: In korte tijd is er drie keer brand in boerderij Vee- en Bouwlust in Galecop (nu seniorencomplex boerderij Bos). Men vermoedt brandstichting.
01-01-2001: Op nieuwjaarsnacht staat het deel van OBS De Toonladder aan de Lohengrinhof in brand. De Vroonesteinschool heeft roet- en waterschade. De brand is aangestoken. De Toonladder wordt herbouwd.
10/11-03-2002: De Eerste Montessorischool aan de Tinnegietersstede is zodanig door brand beschadigd dat leerlingen elders moeten worden ondergebracht.
23-10-2002: Zalencentrum De Baten, Dukatenburg (o.a. buurthuis, bibliotheek, peuterspeelzaal, sporthal) staat in brand. Zo’n 100 bewoners van nabijgelegen flats zijn opgevangen in de Christinaschool. De brand blijkt aangestoken.
20-07-2005: Het monumentale pand Café de Hoop aan de Dorpsstraat te Vreeswijk brandt uit. Het gebouw wordt herbouwd met de kenmerkende oude gevel met Ionische zuilen.
12-10-2005: Eén klaslokaal van Lucas Batau aan de Heemraadsweide uitgebrand en twee zwaar beschadigd. De leerlingen krijgen iets eerder herfstvakantie.
13-06-2006: Bij ROC Gildevaart aan de Harmonielaan ontstaat om 6.00 uur brand in de buurt van de houtopslag. Zeven lokalen en een docentenruimte gaan verloren. De schade bedraagt circa 1 miljoen euro.
28-10-2007: Om 2.00 uur slaan de vlammen uit een bedrijfsverzamelgebouw aan de Hildo Kropstraat. Zes woningen worden uit voorzorg ontruimd.
27-06-2011: Een brand op het dak van De Geinsche Hof breidt zich snel uit. Ongeveer 150 bewoners worden geëvacueerd. Er vallen 9 ernstig en 8 minder ernstig gewonden.
18-10-2016: Voormalig partycentrum De Rijk in het stadscentrum gaat geheel verloren.
Auteur: Henk Valkenet m.m.v. (ex-)korpsleden post noord en zuid. Dit artikel staat in het boek ‘Nieuwegein 50 jaar: gepland, gelaagd, geslaagd’ hieronder te bestellen.
