Op 4 mei herdenken we in Nederland allen – burgers en militairen – die sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen in oorlogssituaties en bij vredesmissies. Ook in Nieuwegein stonden we hier op zondag 4 mei om 20.00 uur bij stil tijdens de jaarlijkse Dodenherdenking. Ook dit jaar lag de organisatie weer in de handen van het comité 4 en 5 mei Nieuwegein.

De herdenking begon om 19.00 uur met een herdenkingsbijeenkomst in De Bazuin, aan de Nedereindseweg 4 in Nieuwegein. Deze bijeenkomst was vrij toegankelijk voor iedereen die stil wilde staan bij de betekenis van herdenken, en wat vrijheid in onze tijd betekent. Tijdens deze bijeenkomst werden verhalen gedeeld en werd op een respectvolle manier aandacht besteed aan het belang van herdenken.

Aansluitend aan de bijeenkomst vertrokken de aanwezigen in een stille tocht naar het herdenkingsmonument aan de Nedereindseweg. Daar vond de officiële ceremonie plaats, met om 20.00 uur de twee minuten stilte – een nationaal moment van bezinning. Direct daarna sprak burgemeester Marijke van Beukering de aanwezigen toe. Zoals ieder jaar brengt onze redactie deze toespraak een op een toe aan onze lezers:

‘Vanavond staan we in stilte samen. En we staan samen even stil. In een wereld die volop in beweging is en waar nieuws over oorlog en conflict ons dagelijks bereikt, nemen wij de tijd om stil te staan en ons te realiseren: Vrijheid is nooit af.’

‘Vrijheid is namelijk veel meer dan het ontbreken van oorlog; het is de ruimte om jezelf te zijn, om je mening te uiten, om te geloven en lief te hebben wie je wilt. Het is de mogelijkheid om in vrede samen te leven, ongeacht verschillen.’

‘In onze stad wonen maar liefst 120 nationaliteiten samen. Er is in het relatief korte bestaan van onze stad een diverse en dynamische gemeenschap ontstaan. Voor Nieuwegein betekent 80 jaar vrijheid dat we samen bouwen aan een inclusieve samenleving. Een samenleving waarin we leren van het verleden, waarin we ieders verhaal koesteren en doorgeven aan volgende generaties.’

‘Nieuwegein is een stad die nu vrijheid ademt. Een stad waar mensen met verschillende achtergronden samenleven, waar kinderen in vrijheid kunnen opgroeien, en waar we zelf vorm kunnen geven aan onze toekomst. Dat is niet vanzelfsprekend. Dat is een voorrecht. Laten we dat vasthouden.’

‘Hoe houden we iets vast dat zo belangrijk maar ook zo ongrijpbaar is? Vrijheid vraagt om onderhoud, om aandacht, om inzet – van ons allemaal. Daarom: laten we vandaag niet alleen stilstaan bij de slachtoffers van toen, maar ook bij de verantwoordelijkheid die wij dragen. Laten we met woorden én daden laten zien dat we een stad zijn waar iedereen zich gehoord en gezien voelt, waarin we verschillen omarmen en waarin we samen de vrijheid vieren die met zoveel moeite is verkregen.’

‘Misschien betekent het dat u met iemand in gesprek gaat die anders denkt dan u. Om elkaar beter te begrijpen. Misschien betekent het dat u zich inzet voor een ander, voor uw buurt, voor onze samenleving. Of misschien betekent het simpelweg dat u de verhalen blijft doorvertellen – aan uw kinderen, uw kleinkinderen, aan de generaties die na ons komen. Zodat ook zij begrijpen waarom in vrijheid leven en opgroeien zo ontzettend belangrijk is.’

‘Want pas als we vrijheid begrijpen, bewaken en doorgeven, kunnen we haar echt koesteren. Tachtig jaar geleden kwam er een einde aan vijf donkere jaren van bezetting. De bevrijding bracht vreugde, opluchting, en hoop. Maar het bracht ook verdriet om wat er niet meer was. Om wie er niet meer waren.’

‘Die eerste jaren na de oorlog waren zwaar. Het land moest opnieuw worden opgebouwd, wonden moesten helen, en de herinneringen aan wat er was gebeurd, waren rauw. Die littekens dragen veel families nog altijd bij zich. Juist daarom is herdenken zo belangrijk.’

‘Dat we samen stilstaan bij hen die vielen in de Tweede Wereldoorlog of in andere conflicten. Bij de offers die zijn gebracht. En bij de vrijheid die wij nu, 80 jaar na de bevrijding, gelukkig nog altijd mogen koesteren. Herdenken helpt ons herinneren dat vrijheid niet vanzelfsprekend is, maar een verantwoordelijkheid.’

‘Vrijheid betekent herdenken. Niet alleen vandaag, op 4 mei, maar het hele jaar door. In hoe we met elkaar omgaan. In hoe we spreken over onze geschiedenis. En in hoe we ons inzetten voor de toekomst. Herdenken verbindt het verleden met het heden en de toekomst.’

‘Er leven in Nederland steeds minder mensen die zelf hebben meegemaakt hoe het is om in oorlog te leven. Daardoor leek vrijheid jarenlang vanzelfsprekend. Maar nu is dat veranderd. We hebben in Nieuwegein inwoners die oorlogsgeweld zijn ontvlucht. Vluchtelingen uit bijvoorbeeld Syrië, Oekraïne, Eritrea en Afghanistan. De wereld is onrustiger geworden.’

‘Oorlog leek jarenlang zo ver weg. Maar is met de oorlog in Oekraïne ineens heel dichtbij. Spanningen nemen wereldwijd toe, zowel tussen wereldleiders als tussen volken. Ik maak mij grote zorgen over de beelden uit Gaza en Israël, de berichten over Congo, burgeroorlogen en gewapende conflicten, het oplaaiende geweld op verschillende plekken in de wereld…. Wereldleiders die onderhandelen over staakt het vuren en daarbij grondstoffen of gijzelaars als inzet hebben.’

‘Wie spreekt zich uit voor de vele vluchtelingen, kinderen met honger, hulpverleners die hun leven niet zeker zijn, te jonge mannen en vrouwen die moeten meevechten? Nu we 80 jaar vrijheid vieren en dankbaar zijn voor die vrijheid, vraag ik mij af. Wat leren wij van ons eigen verleden? Wat als we ruim 80 jaar geleden geen hulp hadden gekregen van de geallieerden? Daarom mogen we niet zwijgen, en moeten we blijven pleiten voor menselijkheid, vrede en gerechtigheid. Ik hoop dat dát navolging krijgt in Den Haag.’

‘En ook wij kunnen met elkaar iets doen. Laten we samen onze verantwoordelijkheid pakken. De verantwoordelijkheid om ons uit te spreken als we zien dat anderen onrecht aan wordt gedaan. Om niet weg te kijken als anderen worden gediscrimineerd, bedreigd, uitgescholden of als hun rechten worden ontnomen. Door te leren van het verleden, zodat we niet dezelfde fouten maken.’

‘Het is een verantwoordelijkheid die we met elkaar dragen, door te blijven spreken, te luisteren, elkaar te respecteren, en voor elkaar op te komen. Laten we samen niet stil blijven als onze stem hard nodig is.’

‘Dank u wel.’

Burgemeester Marijke van Beukering