Dit was het jaar van PVV en CDA

Wat heeft politiek 2010 ons verder gebracht, vroeg ik mij laatst af. In de politiek gebeurt zoveel dat het moeilijk is een rode draad te zien. Zeker is dat kiezers steeds minder partijgebonden zijn en partijen steeds makkelijker afstemmen of versterken. Door de versplintering van parlementen in steeds meer kleinere partijen wordt het bovendien lastiger coalities te vormen. Dat sommige partijen weinig kans maken te regeren (PVV, SP, GL) schijnt hun kiezers niet te deren. Maar zo erg als in België is het hier niet. Bovendien blijkt de heftige verkiezingsnederlaag van het CDA geen opstap naar coalities zonder het CDA, maar eerder een enorm obstakel voor coalitievorming. 2010 heeft ons partijpolitiek daarom weinig verder gebracht.
Een belangrijk inzicht leverde het wel op: de kiezer is niet aardig en heeft een hekel aan de politiek. En tegenwoordig laat hij/zij dat niet meer merken door thuis te blijven, maar juist door te gaan stemmen. Omdat partijen steeds minder uitgesproken over issues zijn en omdat er zoveel issues zijn, is het voor een kiezer moeilijk een positieve keuze te maken. Bijna noodzakelijkerwijs laten veel kiezers zich door emoties leiden en worden proteststemmers. Het verklaart bovendien waarom nieuwe partijen, die nooit mogen meedoen met coalitievorming (PVV, SP, soms GL, soms D66), het zo goed doen.Recent publiceerde de Volkskrant een onderzoek naar de partijpolitieke voorkeuren van de elite van Nederland. Hier blijkt de PVV (die ongeveer een zesde van Nederland vertegenwoordigt) onpopulair, maar de VVD (die veel overeenkomst met de PVV), CDA en D66 (een kleine partij met weinig profilering) juist heel populair. Dit lijkt mij te duiden op een tweedeling; PVV en SP doen het goed bij de gemiddelde burger, maar slecht bij de elite. Steeds meer krijg ik het gevoel dat de PVV zich weliswaar als anti-immigratiepartij en anti-islampartij profileert, maar dat ze de populariteit vooral dankt aan de anti-politieke sentimenten onder veel kiezers. Kiezers doorzien de PVV, maar stemmen er net zo goed op.Als u hierbij bedenkt dat de PVV geen leden heeft en sterk centraal geleid wordt, dan kom je tot de conclusie dat het eigenlijk geen partij is, maar meer een beweging zonder duidelijke doelen. De PVV maakt handig gebruik van de ruimte die andere partijen, vooral het CDA en PvdA, laten vallen door zich te profileren als protest-partij. Dat de partij geen bestuurders levert en dat de partij allerlei zwakten heeft, weten haar kiezers. Maar zij vinden dat niet erg. Recente opiniepeilingen laten – ondanks allerlei schandalen en de windstilte rondom de PVV-speerpunten – een opvallend stabiele aanhang zien.Andere protestpartijen (zoals TON en LPF) hebben hun aanhang niet kunnen vasthouden. Voor mij is de PVV geen probleem (blaffende honden …), maar wel een blijvertje. Ik vind het veelzeggend dat de typische bestuurderspartij CDA – ondanks een zware verkiezingsnederlaag – gewoon kan doorregeren. En dat met gedoogsteun van een typische protestpartij.