‘Als de zorg niet luistert’

Soms komt er een verhaal binnen bij de redactie dat je raakt tot op het bot. Het gaat niet over cijfers, beleidsnota’s of politieke debatten, maar over de rauwe werkelijkheid achter de voordeur. Een Nieuwegeinse – die anoniem wil blijven, maar bij ons bekend is – deelde haar ervaring met de geestelijke gezondheidszorg. En wie haar verhaal leest, begrijpt dat er iets grondig misgaat.

Een paar weken geleden klopte haar vriend, cliënt bij Lister en in behandeling bij Fivoor in Den Dolder, radeloos bij haar aan. Hij had zelf aangegeven dat het niet goed ging, maar werd volgens haar door zijn begeleiders vooral afgescheept met “doe je oefeningen maar”, “ga even mediteren” of “ga tellen tot tien”. Het klinkt bijna als een slechte grap: iemand die in paniek of agressie zit, zou geholpen moeten worden met tellen?

De vrouw is geen gediplomeerd hulpverlener. Ze noemt zichzelf ervaringsdeskundige, straathulpverlener en mantelzorger. Toch was het bij haar thuis dat haar vriend écht terecht kon. Maar wat volgde, waren zware aanvallen, dagenlang. Ze raakte er zelf gewond bij – blauwe plekken, pijnlijke vingers – maar hield vol. En waar bleven ondertussen de professionals? De mensen met diploma’s, functies en verantwoordelijkheden?

Ze belde, ze smeekte, ze drong aan. Bij Lister in Nieuwegein en bij Fivoor in Den Dolder. Pas na urenlang aandringen – ze spreekt over een dag die om half twee ’s middags begon en pas rond elf uur ’s avonds eindigde – kwam er een opname in beeld. Tot die tijd stond ze er alleen voor.

En zelfs daarna bleef het aanmodderen. Het huis van haar vriend? Zelf schoongemaakt, zonder enige hulp. Het contact met instanties? “Laks en afstandelijk,” zegt ze. De psycholoog die vroeg: “Heb je je oefeningen gedaan?” – alsof dat de oplossing was voor een man in nood.

De frustratie spat van haar woorden af. Niet omdat ze boos wil zijn om het boos zijn, maar omdat ze ziet dat dit de verkeerde kant opgaat. Ze vreest voor een zorgsysteem dat verder wordt uitgekleed, waar bezuiniging na bezuiniging de menselijke maat wegsnijdt.

“Als dit zo doorgaat,” zegt ze, “komen er steeds meer krantenkoppen met ‘verwarde persoon’ in de hoofdrol. Maar niemand ziet dat de oorzaak bij het systeem ligt. Er is te weinig tijd, te weinig aandacht, te weinig luisteren.”

Wat deze Nieuwegeinse ons wil meegeven, is een simpele maar indringende oproep: kijk opnieuw naar de zorg. Stop met bezuinigen, stop met protocollen en vinklijstjes. Begin weer met luisteren, met écht zien wat er speelt. Want soms kan een gesprek, een beetje menselijkheid, meer doen dan alle cijfers en oefeningen bij elkaar.

Ze sluit haar verhaal af met een waarschuwing: “Als er niets verandert, vallen steeds meer cliënten én mantelzorgers tussen wal en schip.”

En misschien is dat wel de kern van dit alles. Zorg is pas zorg als je er ook écht bent.