In Museumwerf Vreeswijk aan de Wierselaan 113 werd gisteren een bijzonder dubbelmoment gevierd: de presentatie van het boek Schipbruggen én de opening van de tentoonstelling Naar de Overkant? Beide draaien om eenzelfde thema: de eeuwenlange verbinding tussen Vreeswijk en Vianen over de rivier de Lek. De tentoonstelling ‘Naar de overkant?’ is tot eind 2026 zien in de Museumwerf.

De opening werd voorafgegaan door de presentatie van het boek van Wilke Schram, getiteld ‘Schipbruggen 1600–1952, tussen veerponten en vaste bruggen’. Hierin beschrijft de auteur de ontwikkeling van schipbruggen in Nederland, waaronder die van Vreeswijk–Vianen. Het boek is verkrijgbaar bij de Museumwerf.

Ons varend erfgoed
Onder de genodigden bevonden zich Ellie Eggengoor, wethouder Economie, Werk, Financiën, Mobiliteit, de wijk Vreeswijk en Groot Merwede van de gemeente Nieuwegein; Frits Piso, beleidsadviseur Mobiliteit; Cindy Bergman, beleidsadviseur Kunst en Cultuur en Melanie Gitz, wijkcoördinator Vreeswijk. Vianen werd vertegenwoordigd door Ralf Krämer, voorzitter van de Historische Vereniging Het Land van Brederode. Henk Valkenet, voorzitter van de Historische Kring Nieuwegein, trad op als dagvoorzitter.

Tijdens de opening verzorgde nautisch historicus Edu van de Velden een inleiding over de geschiedenis van de Nederlandse schipbruggen als onderdeel van ons varend erfgoed. De schipbrug van Vreeswijk–Vianen neemt daarin een bijzondere plaats in. Het is de eerste schipbrug in Nederland die niet met de hand maar met petroleummotoren werd bediend. De drie machinebrugscheepjes zijn op oud beeldmateriaal goed te zien. Tenminste twee van deze machineschepen zijn bewaard gebleven; een is gerestaureerd en nu te zien in de Museumhaven in Zutphen, de andere ligt als woonschip in Amsterdam.

Fascinerende techniek en geschiedenis
Volgens auteur Wilke Schram was geen enkele schipbrug hetzelfde. ‘In Doesburg reed er zelfs een stoomtram overheen, terwijl de bruggen in Zutphen en Deventer waren uitgerust met ophaalbruggen,’ vertelt Schram. ‘De brug bij Vreeswijk was uniek vanwege de aandrijving met petroleummotoren. Schipbruggen zijn fantastische constructies en verdienen meer aandacht en waardering.”

Tijdens de presentatie deed Schram een oproep aan wethouder Eggengoor om de voormalige locatie van de Vreeswijkse schipbrug te markeren met een informatiebord.

De expositie ‘Naar de overkant?’
‘De expositie gaat over de scheiding én verbinding van Vreeswijk en Vianen in de vorm van het water van de Lek,’ begint Cisca de Ruiter, Organisatiemedewerker Museumwerf Vreeswijk en maker van de tentoonstelling. Het is een bescheiden maar interessante tentoonstelling waar de verhalen van de oude veerpontjes van de pinnemakers en de indrukwekkende schipbrug de boventoon voeren. ‘Ook het huidige voet-fietsveer Vrevia, tussen Vreeswijk en Vianen heeft hierin een plek.’

Met het bevestigen van twee touwen aan een blauw koord, de symbolische “Lek”, legden Ellie Eggengoor en Ralf Krämer een figuurlijke verbinding tussen de beide oevers en openden zij de expositie ‘Naar de overkant?’.

Ets van C. Ostermann, de Schipbrug bij Vreeswijk (1840)

Foto boven: Schipbrug over de Lek tusschen Vianen en Vreeswijk, 1910. Uitg. L. van Dijk, Vianen. Van 1 april 1840 tot 26 mei 1936 was eerst deze houten schipbrug en later een ijzeren schipbrug de verbinding tussen Vianen en Vreeswijk.