Interactieve kunstwerk over psychische kwetsbaarheid in DE KOM

Van donderdag 1 tot en met vrijdag 30 september staat het interactieve kunstwerk ‘Dwalen door verhalen’ van Maaike-Eva Bout in DE KOM in de binnenstad van Nieuwegein. Dit kunstwerk vertelt drie verhalen van mensen die te maken hebben (gehad) met psychische kwetsbaarheid. De toegang is gratis.

De teksten, beelden en het geluid zijn in volledige samenwerking met de vertellers en de Verhalenbank Psychiatrie van het UMC Utrecht bedacht en gemaakt. Maaike-Eva Bout is Interaction Designer en hoopt met haar werk meer openheid over psychische problemen te creëren en het stigma verlagen.

Maaike-Eva: “Ik heb vooral geleerd hoe waardevol het is om te luisteren naar een verhaal: iemand zien als een persoon zonder alle oordelen en diagnoses. Ik ben in dit project alleen maar sterke mensen tegen gekomen. Het is mooi om te zien dat mensen hun ‘kwetsbaarheid’ omdraaien en inzetten om er beter uit te komen.”

Over Maaike-Eva Bout
Voor haar afstuderen aan de Hogeschool van de Kunsten ontwierp Maaike-Eva Bout een doolhof. Als creatief uitgangspunt gebruikte ze verhalen van de Verhalenbank Psychiatrie. Met dit ontwerp hoopt Maaike Eva zorgprofessionals te motiveren om nog meer naar het persoonlijke verhaal van mensen te luisteren.

Maaike-Eva studeerde af in de studierichting Interaction Design. Haar afstudeeropdracht was het maken van een interactief ontwerp. Het werd een doolhof waarvan een prototype op dit moment te zien is bij de afdeling Psychiatrie van het Universitair Medisch Centrum te Utrecht. Maar ondanks de verkleinde versie is goed waar te nemen wat de betekenis van ervaringsverhalen is, mede door het gebruik van fotografie, quotes en een geluidsfragment.

Voorbijgangers kunnen op deze manier in de leefwereld stappen van mensen met een psychische kwetsbaarheid, hun naasten en zorgprofessionals. De uitspraken, tekst en fotografie zijn in volledige samenwerking met de verhalendonateurs bedacht en gemaakt.

‘Under Pressure’

Overal in Nieuwegein kom je iets tegen, mensen, dieren, gebouwen, auto’s, fietsen etc. maar ook kunstwerken, Openbare Kunstwerken. Wekelijks zullen wij deze hier behandelen. Wie is de maker, waarom daar op die plek en wat stelt het nu voor. Onze fotograaf Arend Bloemink trekt er op uit, met zijn camera, met zijn blik op het kunstwerk om u te laten genieten van kunst, thuis, van achter uw computer en ……… mocht u het zelf willen zien dan kunt u er ook heen met de kennis die u hier leest op De Digitale Stad Nieuwegein. Deze week ‘Under Pressure.’

De maker van ‘Under Pressure’ is de kunstenaars Ben van Helden (1950) uit Zeist. Het oorspronkelijke idee was een zilveren schakel voor een collier ter grootte van een centimeter. Van Helden: ‘De inspiratie kwam van een platgedrukt rietje in een flesje cola. Mijn ouders hadden toen een bioscoop in Amsterdam waar ik de publiciteit verzorgde. Daar verkochten ze flesjes Cola met een rietje. Als je een rietje (=buisje) platdrukt krijg je dit ontwerp. Heb er eerst verschillende colliers van gemaakt. Dit is dus eigenlijk mijn grootste sieraad.’

Het kunstwerk is gemaakt in 1985 en is van brons en bestaat uit twee delen op een hardstenen sokkel in de buurt van het water in park de Kokkeboogaard. De opdrachtgever was de gemeente Nieuwegein. Het zijn twee smalle delen die halverwege uitlopen in een breder deel. De associatie met roeispanen dringt zich aan de toeschouwer op.

Het kunstwerk is gegoten in Rumpt en zelf door Ben van Helden afgewerkt en geplaatst. ‘We hebben toendertijd zelf een plek gezocht. Leuk verhaal is dat een deel ooit weg was. Is maanden later terug gevonden op de gemeentewerf. ‘Men’ wist niet wat het was. De ambtenaren dachten dat het van een vliegtuig was afgevallen’ aldus van Helden. De kunstenaar heeft ook een website.

College stemt in met het plan voor een supermarkt, appartementen en parkeergarage in Rijnhuizen

Het college van de gemeente Nieuwegein stemt in met de plannen voor 105 appartementen, een supermarkt en een inpandige parkeergarage aan de Edisonbaan 4. Deze plannen zijn ook wel bekend als project Rhijn. Afgelopen woensdag 17 augustus ondertekenden wethouder Marieke Schouten en Harm Mensink (Ontwikkelaar ArthurArmstrong BV) de ontwikkelovereenkomst. Hiermee kan de initiatiefnemer verdere stappen zetten om het plan uit te voeren. Voordat er gebouwd kan worden, moet de ontwikkelaar eerst een omgevingsvergunning aanvragen. Deze aanvraag wordt deze maand nog verwacht.

Rhijn biedt ruimte voor woningen én supermarkt in Rijnhuizen
Rijnhuizen verandert snel. De wijk is volop in ontwikkeling naar een plek waar mensen prettig kunnen wonen en werken. De komst van nieuwe buurtbewoners maakt ook dat er behoefte is aan meer voorzieningen in de wijk. Zoals een supermarkt. In project Rhijn is daar ruimte voor.

Wethouder Schouten: ‘Voor de bewoners van Rijnhuizen is het fijn als er op loop- en fietsafstand een supermarkt komt. Met het project Rhijn knappen we de omgeving van de woningen en de supermarkt op en komt er ook meer groen. Want, er komt een groen voorplein, een groene gevel en een gezamenlijke daktuin.’

Daarnaast past het plan goed bij de duurzame ambities van de gemeente. Het plan wordt energieneutraal gebouwd. En de woningen zijn ook energieneutraal. Zonnepanelen kunnen straks evenveel energie opwekken als, dat bewoners verbruiken. De gemeente zoekt ook ruimte voor andere voorzieningen in Rijnhuizen, zoals een school, een gezondheidscentrum en eventueel een buurthuis.

Wat vooraf ging
Inwoners en bedrijven uit de wijk Rijnhuizen konden al eerder kennismaken met de plannen voor project Rhijn. Op 30 mei jl. presenteerde de ontwikkelaar het plan voor aan hen. De aanwezigen waren positief over de komst van een supermarkt en de mix van nieuwe woningen. De appartementen zullen uiteindelijk een mix zijn van koop, huur en sociale huur. Belangrijk aandachtspunt tijdens de bijeenkomst was het beperken van overlast van de bouw. De ontwikkelaar dient hiervoor een plan in bij de gemeente. Dat plan zal de ontwikkelaar ook bespreken met omwonenden en ondernemers rond het project. Maar, voordat het zover is, moet de ontwikkelaar dus eerst een omgevingsvergunning aanvragen.

Leuke weetjes, deel 11: ‘Het heldenverhaal achter de waterpomp’

In de rubriek ‘De Oude PEN’ behandelen we al jaren de historie van de gemeente Nieuwegein. Een samenvoeging van de twee gemeenten Jutphaas en Vreeswijk. Ook in de rubriek ‘Toen & Nu’ blikken we terug en kijken we naar vandaag. En dan hebben we het nog geeneens gehad over de rubriek ‘De oude ansichtkaarten.’  Eerder schreef onze redactie al over de eerste vermelding van Jutphaas. Deze week: ‘Het heldenverhaal achter de waterpomp.’

In 1824 komt een bijzondere man in Jutphaas wonen die hier verandering in brengt: Gerardus Josephus Teljer (1798-1880). Teljer is de eerste chirurgijn die zijn beroep niet koppelt aan dat van barbier. Opgeleid in de praktijk van zijn vader in Bergschenhoek, verwerft Teljer na het afleggen van een examen de bevoegdheid om geneesmiddelen te verstrekken, aderlatingen te verrichten, wonden te verzorgen en tanden en kiezen te trekken.

Gerardus Josephus Teljer

Al snel richt hij een eigen geneeskundige commissie op in Jutphaas. Hij helpt de gehele Jutphase bevolking met het bestrijden van ziekten en wint daarmee in korte tijd veel van hun vertrouwen. Het armeluisdorp Jutphaas biedt hem echter niet genoeg om rond te kunnen komen, waardoor hij op zoek gaat naar vermogende patiënten uit de omtrek. En met succes: zijn praktijk groeit snel en wordt steeds drukker.

Het gemeentebestuur moet echter niets hebben van deze chirurgijn. Zo zou hij het bestuur op hoge kosten jagen door te veel medicijnen voor te schrijven en te eisen dat er maatregelen genomen moesten worden voor het bieden van schoon drinkwater. Ook voor Teljers strijd tegen de gevreesde cholera-epidemie, krijgt hij geen bewondering van het bestuur. Dit leidt meerdere malen tot conflicten.

Ondanks alle kritiek verweert Teljer zich fel en blijft hij zich inzetten voor het bestrijden van ziekten en het bieden van geneeskundige hulp. Hij besluit om dat allemaal gratis en uit eigen zak te gaan doen, niet alleen voor de dorpsbewoners van Jutphaas, maar ook voor aangrenzende buurten waar hulp niet beschikbaar is.

In 1860 lukt het hem om een waterpomp te laten plaatsen op het Kerkveld, waarvan het succes zes jaar later blijkt, als de cholera-epidemie uitbreekt. Op en rond het Kerkveld valt er slechts één slachtoffer, terwijl in de rest van het dorp negenenvijftig doden te betreuren zijn. In Amsterdam en omstreken kost deze cholera-uitbraak zelfs aan 21.000 mensen het leven. Het betekent een doorbraak en nadat ook aan de Herenstraat en de Dorpsstraat enkele waterpompen zijn geslagen, mag Jutphaas zich in de provincie Utrecht de eerste gemeente noemen, waar na 1866 géén cholera meer voor komt.

De waterpomp op Kerkveld

Teljer verwerft door zijn behandelmethoden zelfs landelijke bekendheid. Deze oorspronkelijke waterpomp staat er niet meer, maar de huidige pomp op het Kerkveld, geplaatst in de jaren ‘70 van de vorige eeuw, is een mooie verwijzing naar wat Teljer voor Jutphaas en haar bewoners heeft betekend.

In 1880 vertelt Teljer wat zijn drijfveer is aan de Geneeskundige Courant: “Iemand die een groote reis heeft gedaan en alles goed heeft waargenomen, wat hij ontmoet en gezien heeft, vooral met een wetenschappelijk doel, zal er groote behoefte aan hebben, hetgeen hij op reis heeft gezien, waargenomen en opgemerkt aan zijn vrienden en kennissen mede te delen.”

Teljer wordt in datzelfde jaar begraven in het nog altijd bestaande familiegraf op de begraafplaats aan het Kerkveld.

Het Kerkveld anno 1915 met op de achtergrond het Elizabethshofje. Links van het midden ziet u één van de twee waterpompen van het Kerkveld en de “watergeut”.

Het kerkhof op Kerkveld