In een artikel over een nieuw boek over de Islam die zijn oorsprong mede vindt in een breed mengsel van toen bestaande religieuze overtuigingen en gewoontes, werd kort verwezen naar het oudtestamentische boek van Daniël. Daarin wordt de droom van de Babylonische heerser Nebukadnezar beschreven en de uitleg daarvan door Daniël. ( Daniël 2, het leest als een avonturenfilm. De rest van dit Bijbelboek is ook niet misselijk.)
In de droom zag Nebukadnezar een enorm beeld met gouden hoofd, zilveren borst en armen, buik en lenden van koper, de benen van ijzer en de voeten deels van leem en deels van ijzer. Het totale beeld wordt verbrijzeld. De uitleg gaat over de opeenvolgende wereldrijken die in de toekomst zullen ontstaan en weer zullen verdwijnen. Dat gaat dan van Babyloniërs naar Meden en Persen, Grieken, Romeinen enz. Daarna volgt een mengsel van rijken die niet met elkaar een samenhangend geheel zullen vormen. Volgens het verhaal zal het geheel vermalen worden en zal God een koninkrijk oprichten dat eeuwig zal zijn.
De eenvoud van het verhaal is verbluffend. Dat vond ik als kind al. Nu als volwassen is het boeiende natuurlijk het telkens terugkomende opgaan, blinken en verzinken. Het zijn bewegingen die kennelijk van alle tijden zijn en die zien net zo makkelijk gebeuren op “hoog” niveau als op de daaronder liggende invloedsferen.. Beschavingen komen en gaan, koningen gaan ten onder, families sterven uit, rijkdom ontstaat en verdwijnt weer, Steden en kastelen veranderen in ruïnes. Enige vorm van welvaart is een prachtige onderlegger voor groei en bloei en ongelijkheid veroorzaakt het langzaam maar zeker in elkaar zakken van het systeem, tot er soms met een schok een einde aan komt.
Ik ontkom niet aan het gevoel dat we in deze periode afglijden en het einde nog niet in zicht is. Of er een schok gaat komen is de vraag. Misschien gaat het in onze tijd wat langzamer doordat onze samenleving en de bijpassende regelgeving zo onbestaanbaar complex en gecompliceerd zijn geworden. Maar wanneer er iets gebeurt, is de impact van de klap des te groter. Kijk wat afgelopen week een brand in een telefoon schakel systeem kan veroorzaken, inclusief het gevoel dat het wel lekker rustig is zonder die telefoon.
De redenen waarom dingen gebeuren zijn divers. De onderliggende principes zijn eenvoudig en universeel. Ook Appel ontdekt dat de uitbuiting van de Chinese arbeiders in de fabrieken die hun elektronische producten maken buiten proporties is. De gemiddelde westerling vraagt zich niet af waarom al die producten vandaag zo goedkoop zijn. Maar ondertussen voelen ze steeds meer dat hun regering, hun bedrijfsleven, hun banken, hun kerken niet meer betrouwbaar zijn en er steeds meer mensen alleen maar bezig zijn met graaien. Plus, en dat is ook heftig, dat de aangestelde autoriteiten en hun plannen die ons moeten beschermen tegen onverwachte ontwikkelingen en gemaakte fouten gewoon niet deugen, of verkeerd uitgevoerd worden. Veiligheid en chemie?
Al doende verliezen we ons vertrouwen en onze houvast en langzamerhand wordt “het ieder voor zich” de regel. Dat zien we al bij burgemeesters die Haagse orders niet op wensen te volgen en de jeugd die gewoon geen zin heeft om mee te doen aan school, opleiding, arbeidsproces, belasting betalen enz. Kortom mensen en organisaties haken af en wanneer dat er te veel zijn, stort het systeem in.
Af en toe, meestal na een diep dal, beweegt onze wereld zich ongekend dynamisch en is er aandacht en plaats voor groei, creativiteit en openheid. Sinds het graaien in de mode is en de complexiteit van allerlei regels ons in zijn greep houdt (kijk naar uw Eneco rekening voor gas en stroom die u net binnen hebt of binnenkort krijgt) zakken we steeds dieper het dal in. Of we ons toch uit die toestand weten te manoeuvreren is een vraag. Misschien worden we inderdaad vermalen.