Katern

Staatsieportret

Je zal maar burgemeester van Nieuwegein zijn. Je weet dat het niet verplicht is. Maar je weet ook dat het volgens de Rijksvoorlichtingsdienst een goed gebruik is om een staatsieportret van de koning in het Stadshuis te hangen, bij voorkeur op een prominente plek. Zo’n gebruik waar je met goed fatsoen nauwelijks onderuit kunt. Er is keuze uit drie. Op 24 april zijn de staatsieportretten in Paleis Het Loo onthuld. Door Jet Bussemaker, compleet met een toespraakje.

Volgens haar loopt er een directe lijn van de grote schilders van de zeventiende eeuw via het schilderij van C.H. Hodges van Willem I uit 1816 naar de portretten van Iris van Dongen, Rineke Dijkstra en Femmy Otten. Ik zit niet zo in de kunst, dus ik had die lijn zelf helemaal niet opgemerkt. Wel weet ik zeker dat het portret van Dijkstra gewoon een foto is. Mogelijk is dat Jet, of anders haar speechschrijver ontgaan.

Zeker is: het portret moest waardig, tijdloos en herkenbaar zijn, aldus het expert comité dat bestond uit twee heren en een dame. Voor het hele traject was 240.000 euro beschikbaar. Het was de kunst om de persoonlijkheid en de symboolfunctie van de koning te vangen in één iconisch beeld dat bovendien gezag uitstraalt.

Dat valt nog niet mee. Mij staat het beeld van een wild opspringende en hossende Willem-Alexander tijdens de Olympische Spelen in Sotsji nog levendig voor ogen. Dat poets je niet zomaar weg met een paar losse penseelstreken. Misschien hebt u de portretten nog niet gezien? Ik wel. Ik heb de kunstenaars zelfs aan het werk gezien.

Rineke (van de foto) worstelde langere tijd met de geel- en magenta tinten in het gelaat van de koning. De subtiele draaiing van het lichaam is overigens een hint naar grote kunstenaars van weleer. Haar portret toont de koning tot het net niet zichtbare tweede knoopsgat van zijn blauwe colbert, dat samen met de rode stropdas en het witte overhemd een vernuftige verwijzing vormt naar de Hollandse driekleur. Zou het vanwege de uitstraling van gezag zijn dat Rineke de koning heeft opgezadeld met zo’n hoog opgezette borst?

Iris van Dongen is gefascineerd door de begrippen zekerheid en onzekerheid vertelt ze. Ze wilde de koning vooral een menselijke houding meegeven. Een stoel is daar heel geschikt voor. Daar zit de koning op, het gezicht een beetje weggedraaid, alsof hij er zelf ook verlegen mee is, met dat koningschap. Persoonlijk vind ik het kostuum wat groezelig ogen en die valse plooien in het overhemd hadden voor mij ook niet gehoeven. Maar die handen, Iris, dat had echt beter gemoeten. Die arme man is nota bene pas zevenveertig, geen tachtig.

Hebben we tenslotte Femmy Otten die bij voorkeur schildert in lichte tonen.
Of de koning staat of zit blijft ongewis, en het mag dan zijn dat zijn handen rusten op patronen vol rituelen, maar op wat dan precies? Een zwevend kleedje? De leuning van een bank, een stoel? Ik heb haar horen zeggen dat de vluchtlijnen van de ondergrond allemaal leiden naar het rechter oog van de koning. Maar wat moeten we daar mee?

In een klein schetsboekje heeft ze wel 13 verschillende huidskleuren van de koning vastgelegd tijdens de poseersessie. Toch komt de koning er qua huidskleur uiteindelijk maar bekaaid af. Hij ziet er pips uit, een beetje ziekelijk zelfs. En hij kijkt alsof hij zojuist op een ernstig vergrijp betrapt is. Ach, die Femmy. Ze is nog jong. Ze heeft lang geworsteld zegt. Ze vindt dat je schilderijen de kans moet geven om te mislukken. Nou die kans heeft dat schilderij van haar met beide handen aangegrepen.


Ontdek meer van De Digitale Stad Nieuwegein

Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.

Wees betrokken. Reageer en geef een reactie op bovenstaand artikel!Reactie annuleren

Onze adverteerders maken pen.nl mogelijk


Mobiele versie afsluiten